Hafıza Kaybı Nasıl Olur? Hafıza Kaybı Belirtileri

Hepimiz zaman zaman isimleri, eşyaları koyduğumuz yerleri unutabiliriz. Yoğun çalışma temposu, stres bu tarz unutkanlıklara yol açar. Ancak bunlar geçicidir ve günlük yaşamımızı etkilemez. Fakat yaşla birlikte unutkanlıkların artması, beraberinde başka zihinsel bozuklukların ortaya çıkması Alzheimer hastalığının ön belirtileri olabilir.

Genel bir kavram olarak bunamanın tıp dilindeki karşılığı “demans”, Alzheimer hastalığı ise bunamanın en sık nedenidir. Yaşlılık çağındaki bunama belirtileri ne yazık ki  insan yaşamının doğal bir süreci olarak kabul edilmekte ve çaresi olmadığı düşünülerek kendi seyrine bırakılmaktadır. Bunama yaşlılığın doğal bir sonucu değildir. Buna yol açan nedenlerin araştırılması ve teşhis edilmesi gerekir.

Demans (bunama) yaşlılığın en çok yıkıma neden olan ve yaşam kalitesini etkileyen, hastaya olduğu kadar hasta yakınlarına da sosyal, ekonomik ve psikolojik açıdan olumsuz etkileri olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Yaşla birlikte beyinde birçok değişiklik oluşmaktadır. Beyin ağırlık ve hacminde 55 yaşından sonra % 7-8 dolayında azalma olurken 90’lı yaşlarda bu azalma % 10-15 dolayına çıkar. Yaşlılardaki beyin ağırlık ve hacminin azalmasının en büyük nedeni sinir hücrelerinin (nöron) azalmasıdır. Beyin yaşlanması ile öğrenme, bellek ve diğer kognitif (bilişsel) fonksiyonlarda bozulma, işitme, tat ve koku duyularında bozulma, motor ve refleks değişiklikleri, denge ve yürüme bozuklukları, uyku ve otonomik bozukluklar olur.

Demans tanısını koyabilmek için bellek ve diğer kognitif fonksiyon yitiminin yaşla açıklanamayacak derecede ilerleyici özellikte olması ve dil (lisan), tanıma, dikkat, soyutlama, yargılama, kişilik değişikliklerinin olması gerekir. Toplumumuzda hastalıkla ilgili bilinçlenme eksikliği, bunun hastalık olarak algılanmasındaki eksiklik (yaşa bağlı değişiklikler olarak algılanması) demanslı hastaların doktora başvurmasına engel olmaktadır.

Demanslı hastaların doktora başvurusu ile altta yatan ve tedavi edilebilir hastalıkların teşhis edilmesi, hastalık sürecinin geciktirilebilmesi mümkün olmaktadır. Alzheimer hastalığı tanısını koymadan önce; alkolizm, beyin damar hastalıkları, depresyon, vitamin B12 eksikliği, enfeksiyonlar ve çeşitli ilaçları da içeren hafıza kaybına neden olabilecek etkenler dışlanır. Nöropsikolojik testlerle hastanının zihinsel fonksiyonları değerlendirilir.

Demansın en sık nedenlerinden olan Alzheimer hastalığı tüm demansların %50-70’ini oluşturur. Her ne kadar Alzheimer hastalığı yaşlanma sürecinin doğal bir parçası değilse de hastalık gelişme olasılığı kişi yaşlandıkça artmaktadır; 65 yaş üzeri hastalarda %6-10, 85 yaş üzerindekilerde %30-47 gibi oranlarda görülür. Bugün için tüm dünyada 20 milyona yakın insanın Alzheimer hastalığına yakalandığı tahmin edilmektedir. Türkiye’de tahmini Alzheimer hastası yaklaşık 200 bin kadardır. Alzheimer hastalığının ilk belirtisi genellikle unutkanlıktır. Özellikle yakın geçmişteki olayları insan isimlerini, telefon numaralarını unutma, günleri, ayları, yılları hatırlayamama gibi belirtiler ortaya çıkar.

Özellikle de şu durumlarda dikkatli olmak gerekir:
-İş yeteneklerini etkileyen hafıza kaybı
- Günlük görevleri yapmada zorluk
- Konuşma ile ilgili problemler
- Yer ve zaman kavramlarında bozukluk
- Zayıf ve bozulmuş muhakeme
- Soyut düşünme problemleri
- Eşyaları yanlış yere koyma
- Huy ve davranış değişiklikleri
- Kişilik değişiklikleri
- Girişkenliği yitirme

Alzheimer hastalığının sık görülen semptomları olduğundan, yukarıdakilerin bir veya birkaçına sahip olanların nöroloji doktoruna başvurması önerilir.