İshal (Diyare) nedir?
İshal, tıbbi adıyla diyare, bağırsak hareketlerinin bozulması nedeniyle dışkının normalden daha sulu ve sık olması rahatsızlığıdır. İshal, bağırsakların düzgün çalışmaması sonucu ortaya çıkarak tuvalete daha sık çıkılmasına neden olur ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler.
İshal türleri nelerdir?
İshal , akut ishal ve kronik ishal olmak üzere sınıflandırılabilir.
Akut ishal: Kısa süreli (akut) ishal, 1-2 gün sürer. Akut ishal, sıvı kaybının önlenmesi ve ishale iyi gelen besinlerin tüketilmesiyle kontrol altına alınabilir.
Kronik ishal: Kronik ishal 1-2 hafta gibi bazı durumlarda daha da uzun sürebilir. Kronik ishalde, gastroenteroloji uzmanına başvurulması önemlidir.
İshal neden olur?
İshalin nedeni bakteriler, virüsler ve parazitler sebebiyle ortaya çıkan enfeskiyon sonucu bağırsak sağlığının bozulup bağırsak hareketlerinin sıklaşmasıdır.
İshalin nedenleri şunlardır:
- Rotavirüs, Norovirüs gibi viral enfeksiyonlar,
- Salmonella, E. Coli gibi bakteriyel enfeksiyonlar,
- Bağırsak parazitleri,
- Gıda zehirlenmeleri,
- Crohn, ülseratif kolit, huzursuz bağırsak sendromu gibi bağırsak hastalıkları,
- Çölyak, gluten, Laktoz intoleransı gibi sindirim sorunları,
- Bazı ilaçlar,
- Bazı tiroid hastalıkları,
- Stres ve kaygı ishalin nedenleri olarak gösterilmektedir.
İshale neden olabilen yiyecekler nelerdir?
- Baharatlı ve yağlı yiyecekler,
- Acı biber,
- Fazla soğan ve sarımsak tüketilmesi,
- Laktoz intoleransı olanlarda süt ve süt ürünleri,
- Kafeinli ve gazlı içecekler,
- Alkol, ishale neden olabilen besinler arasında gösterilmektedir.
İshal belirtileri nelerdir?
İshalin belirtileri şunlardır:
- Günde 3 defadan fazla ve daha sık tuvalete çıkma,
- Cıvık, sulu ve gevşek dışkı,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Karın ağrısı ve kramplar,
- Halsizlik ve yorgunluk,
- Dehidrasyon (sıvı kaybı),
- Bazı durumlarda yüksek ateş ishalin belirtilerindendir.
İshalin belirtileri ve şiddeti her hastada farklılık gösterebilir.
İshal için ne zaman doktora gidilmeli?
Aşağıdaki durumlarda zaman kaybedilmeden doktora başvurulmalı:
- İshalin 2 günden fazla sürmesi,
- Koyu renkli veya kanlı dışkı,
- Şiddetli karın ağrısı,
- Yüksek ateş ,
- Aşırı sıvı kaybı nedeniyle ağız kuruluğu, halsizlik, baş dönmesi semptomlarında zaman kaybedilmeden hekime başvurulmalı.
İshale ne iyi gelir? İshali ne keser?
- Bol sıvı almak,
- Muz, haşlanmış patates, prinç lapası gibi hafif ve sindirimi kolay gıdalar tüketmek,
- Yoğurt, kefir, ayran gibi doğal probiyotikler tüketmek ishale iyi gelebilir ve ishali kesebilir.
- Yağlı ve baharatlı yiyeceklerden ise uzak durulmalıdır.
Ayrıca doktor önerisiyle ishal kesici veya antibiyotik kullanılabilir. Ancak her ishal durumu ilaç kullanmayı gerektirmemektedir. Hekim kontrolü olmadan ilaç kullanılmaması önemlidir.
İshale iyi gelen besinler şunlardır:
- Muz
- Prinç ve prinç suyu
- Haşlanmış patates
- Yoğurt, kefir, ayran
- Elma püresi
- Kızarmış ekmek veya galeta
- Haşlanmış havuç
- Maden suyu
İshal nasıl geçer? İshal nasıl tedavi edilir?
İshal tedavisi; ishalin nedenine, süresine ve şiddetine göre değişmektedir. Akut ve hafif ishalde bol su ve ishale iyi gelen besinlerin tüketilmesi, ishalin kontrol alınmasını sağlayabilir. Ayrıca hekime başvurarak, hekimin reçete ettği ilaçların kullanılması da ishali geçirir. Ancak kronik ve şiddetli ishal durumunda zaman kaybedilmeden uzmana başvurulması ve ishale neden olan durumun belirlenmesi oldukça önemlidir.
İshalden korunmak için alınacak önlemler:
- Hijyen kurallarına uyulmalı ve eller sık sık yıkanmalıdır.
- Gıda güvenliğine ve hijyenine çok dikkat edilmelidir.
- Açıkta ve dışarıda beklemiş gıdalar tüketilmemelidir.
- İçme suyunun temiz olduğundan emin olunmalıdır.