Çocuklarda Görülen Yaz Hastalıkları

Yaz aylarında artan sıcaklık ve nem nedeni ile çocuklarda bazı hastalıkların görülme sıklığı artıyor. Ayrıca yakın temas ve havuza kullanımı da başta enfeksiyon hastalıkları olmak üzere birçok hastalığa neden olabiliyor.

(Aşağıda konuya ilişkin hazırladığımız bilgilendirme videosunu izleyebilirsiniz.)

Çocuklarda mide ve bağırsak enfeksiyonları 

Yaz mevsimlerinin en sık hastalığıdır. Yaz mevsimlerinde bir araya gelinen ortamlar, dışarıda daha çok vakit geçirmek ve dışarıda uzun süre vakit geçirildiğinde evdeki kadar el hijyenine dikkat etmemek bu enfeksiyonların bu mevsimde artmasına neden olur. Mide bağırsak enfeksiyonları virus, bakteri ve amip dediğimiz mikroskobik parazitlerden kaynaklı olabilir. Çocukluk çağında en sık görülen mide bağırsak virüsleri olan rotavirus ve norovirus ishalleri daha çok kışın ve ilkbaharda olurken, amipli ve basilli dizanteri yaz aylarında, adenovirus ishalleri ise her mevsim görülebilmektedir. Bulaş, hijyenik olmayan su ve gıda tüketimi ile ya da hijyenik olmayan su ile yıkanmış sebze/meyveler ile, kirli el teması, hatta damlacık yolu ile olabilir. Viral mide bağırsak enfeksiyonlarının kuluçka evresi 1-2 gün gibi kısa bir süreyken, basilli ve amipli dizanterinin kuluçka süresi 1 hafta ve daha uzun süre olabilmektedir. Viral mide bağırsak enfeksiyonlarında az bir virüs yükü enfeksiyon yapmak için yeterlidir yani çok bulaşıcıdır. Basilli dizanteri enfeksiyonunda da (özellikle salmonella ishali) bu geçerlidir.

Mide bağırsak enfeksiyonlarının belirtileri

Viral mide bağırsak enfeksiyonlarında başlıca şikayetler şiddetli ve sık tekrarlı sıvı kaybına yol açabilecek kusmalar, bol pis kokulu sulu açık renkli ishaldir. Dizanteride (bakteriyel ve amipli) ise ateş, kramp tarzında karın ağrısı, sulu, kanlı, az miktarda dışkılama başlıca şikayetlerdir. Viral bağırsak enfeksiyonları kadar ön planda olmasa da bazen bu şikayetlere kusma da eşlik eder.

Mide bağırsak enfeksiyonlarından korunma yöntemleri

Bu enfeksiyonlardan korunmak için:

• Bebekleri anne sütü ile besleyin.
• Çocukları kreş ve okullarda, kafe ve restoranlarda, kamp, otel gibi tatil yerlerinde yemeklerden önce ve tuvaletten sonra elleri yıkanmaya özendirin.
• Besinleri uzun süre dışarıda bekletmeyin ve taze tüketin.
• Temiz su tüketin (kapalı su). Suların kaynatılması ve çiğ sebzeleri sirkeli suda bekletme özellikle amiplerden korur. Kamplarda dereden su içilmesine dikkat edilmeli, kanalizasyon ile karışmış olabilir.
• Havuz yerine denizi tercih edin. Norovirus ve rotavirus klora dirençli, amip kistleri de düşük seviyede klora dirençlidir.
• Soğuk, buzlu sıvı, buz, dondurma tüketimini sınırlayın. Bu sayılanların mide asidi üzerinde kötü etkisi bulunur. Özellikle basilli dizanteri ve norovirus enfeksiyonları riskini artırır.
• Toplu taşıma ya da insan topluluklarının olduğu yerlerde ellerinizi bir dış yüzeye dokundurduktan sonra yıkanana kadar ağzınıza sürmeyin.
• Karasinekler bulaştırıcı olabilir, dikkatli olun.
• Parklarda oynayan çocuklar amipli ve basilli dizanteri açısından risk altındadır, köpekler amip taşıyıcısı olabilir.
• Kalabalık ortamlarda elleri en az 30 saniye süre ile ılık su ve sıvı sabunla yıkayın. Ardından sabun köpüğü bırakmadan iyice durulayın ve havlu yerine peçete ile kurulayın.
• Solunum ve ağız damlacıklarıyla teması engellemek için şişeler ve bardaklardan ortaklaşa su içmeyin.
• Güvenilir olmayan ortamlarda yemek yemeyin.

İngiltere'de kısıtlamaların açılmasıyla normalin 3 katı büyüklükte norovirus salgınları görüldü. Ülkemizde de kısıtlamaların açılmasıyla amipli dizanteri vakalarında artış gözlendi. Bu durum, karantina döneminde hastalığa karşı bağışıklık azaldığından dolayı, kısıtlamaların açılmasıyla virüs ya da mikroba, parazite maruz kalan vücut daha çok hastalanmasından kaynaklandı. O yüzden coronavirüs kısıtlamalarının açıldığı dönemlerde dışarda gıda tüketiminde çok dikkatli olunmalı.

Yaz gribi (üst solunum yolu enfeksiyonu) nedir?

Üst solunum yolu enfeksiyonları, genelde kış hastalıkları olmasına rağmen yazın da görülebilmektedir. Özellikle adenovirus ve enterovirus virüsleri yazın kış virüslerinin yol açtığı gripler kadar şiddetli olmasa da burun akıntısı, hapşırık, boğaz ağrısı, kırgınlık, öksürük gibi şikayetlerle kendini gösterebilir. Bu virüsler mide bağırsak sistemine de yerleştiği için bu şikayetlere ek olarak ishale de neden olabilir.

Enterovirus ailesinden coxsacki virüsler yaz aylarında el-ayak-ağız hastalığına neden olabilir. Yüksek derecede ateş sonrası el ve ayaklarda çıban şeklinde yaralar ve ağız içinde aftlarla seyreden bu hastalık solunum yoluyla ve temas yoluyla, havuzlardan geçebilmektedir. Tedavisinde ateş düşürücü ve vücuttaki döküntülere yönelik kremler, ağız içindeki aftlara yönelik aft ağrısını rahatlatıcı ilaçlar kullanılır. Bazen bu aftlar o denli ağrılı olur ki çocuklar hiçbir şey yiyip içemezler, bu durumda ağız içi aftlar iyileşene dek damardan serum desteği gerekebilmektedir.

Çocuklarda dış kulak yolu iltihabı

Orta kulak iltihabından farklı olarak boğazdan kulağa değil, dış kulak yolundan bulaşan mikroplarla meydana gelen bir enfeksiyondur. Genelde havuza giren çocuklarda havuz suyunun uzun süre dış kulak yolunda kalmasından dolayı nemi seven mikropların buraya yerleşmesiyle oluşur. Şiddetli kulak ağrısı ve kulak dışına çıkan bir sıvıya neden olabilir. Tedavide dış kulak yoluna damlatılan antibiyotikli damlalar ve sulu bir iltihap varsa kurutucu damlalar önerilir. Kulak tıpası kullanılması ve havuzdan çıktıktan sonra dış kulak yoluna kaçan sıvının dışarı çıkarılması ve saç kurutma makinesiyle dış kulak yolunun iyice kurutulması bu enfeksiyonu engeller.

İdrar yolu enfeksiyonları ve genital bölge enfeksiyonları

Yazın temizliği iyi sağlanmamış havuzlara giren çocuklarda idrar yaparken yanma, sık idrara gitme, idrar kaçırma, idrarda koku gibi şikayetlerle kendini gösteren idrar yolu enfeksiyonları, genital bölgede kızarıklık, kaşıntı ve akıntı ile kendini gösteren genital bölge enfeksiyonları olabilir. İdrar tetkiki ve kültürü tanıda yol göstericidir. Tedavide idrar yolu enfeksiyonlarında antibiyotik, genital bölge enfeksiyonlarında çoğu zaman sadece kremler kullanılır.

Bebeklerde isilik neden olur?

Özellikle sıcak ve nemli yaz aylarında ter bezleri henüz çok iyi gelişmemiş bebeklerde ter bezlerinin tıkanması sonucu vücutta minik kızarıklıklar şeklinde kendini belli eder. Vücuda yapışık giysilerin giydirilmesi de bunun oluşumunu kolaylaştırır. Sık banyo yapılması, aşırı sıcak ortamlarda bebeklerin fazla giydirilmemesi, uyudukları yerlerin olabildiğince uygun sıcaklıkta tutulması, sıcaklık düşürülemiyorsa hava sirkülasyonu için en azından fan kullanılması ve odanın iyi havalandırılması alınacak başlıca tedbirlerdir. Çok şiddetli isiliklerde doktorunuz çocuklara uygun kortizonlu kremler de reçete edebilir.

Çocuklarda sinek ısırıkları

Genelde sivrisineklerin ısırması ile çocuğun alerjik bünyeye sahip olup olmamasına bağlı değişen şiddette ciltte kızarıklık, içi su dolu kesecikler, kaşıntı, dudak, göz kapağı gibi dokusu yumuşak, gevşek yerlerde balon gibi şişlik ile kendini belli eder. Isırık bölgesinin sabunlu suyla bolca yıkanması, yumuşak doku şişliği olan yere soğuk tatbiki, nemlendirici kremlerin kullanılması evde yapılabilecek müdahalelerdir. Eğer ısırık yeri alanı çok büyükse doktorunuza başvurun. Doktorunuz bazı kremler ve antihistaminik dediğimiz kaşıntı giderici antialerji şurupları önerecektir. Sivrisineklerin yoğun olduğu bir bölgedeyseniz sinek ısırıklarından korunmada cibinlik kullanmak, çocuk cildiyle uyumlu bitkisel içerikli sinek kovucu spreylerin kullanılması önemlidir

Sıcak bitkinliği nedir?

Aşırı sıcak havalarda uzun süre susuz kalmış ve fiziksel aktivite yapmış çocuklarda yüksek ateş, baş ağrısı, aşırı terleme, susama hissi, huzursuzluk, kas krampları, bulantı, kusma, güçsüzlük, baygınlık, tavuk derisi görünümü ile kendini gösterir. Güneş yanığı olanlarda, kilo fazlalığı olanlarda ve hasta çocuklarda daha sık olur. Sıcağın etkisi ile bu şikayetler olduğunda yapılması gereken ilk şey çocuğunuzu hemen daha serin bir yere götürmektir. Sonrasında sıvı alımını desteklemeli ve cilde ıslak havlu uygulamalısınız. Çocuğunuz yeteri kadar sıvı alamadıysa ya da bilinci bulanıksa o zaman ileri müdahale için hastaneye getirmeniz gerekmektedir. Damardan sıvı tedavisi bu durumda en iyi tedavi olacaktır. Bu durumdan korunmada çocukların sıcak yaz aylarında güneşin daha eğik geldiği zamanlarda dışarıda oyun oynaması, çok katmanlı ve cilde yapışık kıyafetler giydirilmemesi, bol sıvı alımının desteklenmesi, egzersiz yapıyorsa aralıklı dinlenmesi, güneş koruyucuların kullanılması önemlidir

Sıcak çarpması tehlikeli midir?

Sıcak bitkinliğinden daha ciddi bir durumdur ve 40 derece üzeri ateş, baş ağrısı, bulantı, kusma, baş dönmesi, bilinç bulanıklığı, tansiyon düşüklüğü, taşikardi (kalp hızının artması) ve bazen havale ile kendini belli eder. Terleme her zaman bu bulgulara eşlik etmez. Bu şikayetleri olan çocuk ve ergenlerin acil serviste değerlendirilmesi gerekir. Acil serviste ıslak bir çarşafa sarılıp vantilatör karşısında tutma şekli ile buharlaştırıcı soğutma yöntemi ya da soğuk su dolu küvete konulması şekli ile soğuk suya daldırma yöntemi yapılır. Kasıklara ve koltuk altlarına buz paketleri konulabilir. Damardan sıvı tedavisi verilir. Ateş düşürücüler kullanılmaz.

Çocuklarda cilt hastalıkları

Havuza giren çocuklarda ayrıca bazı bulaşıcı cilt hastalıkları da görülebilir. Cilt mantarı, molloskum kontagiosum hastalığı, siğiller havuzdan geçebilir. Son yıllarda artan molloskum kontagiosum cilt hastalığı, daha çok 10 yaş altı havuza giren çocukların ciltlerinde uzun süredir var olan (aylar-yıllar) ortası çökük, içinde peynirimsi bir sıvının bulunduğu parlak pembe ya da cilt renginde minik kabarıklıklarla kendini belli eder. Alerjik cilt hastalıkları olan çocuklarda daha büyük kabarıklıklar oluşabilmektedir. Ciltten cilde temasla olduğu gibi ortak kullanılan havlularla da geçebilir. Dermatoloji doktorları tarafından yapılacak tedavi yöntemleri ile iyileşir. ​