Akran Zorbalığı ve Dijital Zorbalık Nedir? Nasıl Önlenir?

Ergenlik dönemi ve zorbalığın ortaya çıkışı

Ergenlik dönemi, bireyin kimliğini bulmaya, sosyal çevresinde yer edinmeye ve bağımsızlık duygusunu geliştirmeye çalıştığı özel bir gelişim sürecidir. Bu dönemde akran ilişkileri önem kazanırken, bazen bu ilişkiler güç mücadelesine dönüşebilir.

Akran zorbalığı nedir?

Akran zorbalığı; bir gencin, bir başka gence fiziksel, sözel, duygusal ya da sosyal yollarla kasıtlı olarak zarar vermesi anlamına gelir. Sürekli tekrarlayan, güç dengesizliği içeren ve mağdurun kendini savunmakta zorlandığı durumlar, zorbalığın temel özelliklerindendir.

Dijital (Siber ) zorbalık nedir?

Teknolojinin hayatımıza hızla girmesiyle birlikte zorbalık biçim değiştirmiştir. Dijital zorbalık, diğer adıyla siber zorbalık, sosyal medya, mesajlaşma uygulamaları, çevrim içi oyunlar veya e-posta yoluyla yapılan küçük düşürme, ifşa etme, dışlama, tehdit etme ya da hakaret etme davranışlarıdır. Siber zorbalık, 7/24 erişilebilir olması nedeniyle ergen üzerinde çok daha yıkıcı etkilere neden olabilir. Mağdur genç, hem okulda hem çevrim içi ortamda kendini güvende hissedemeyebilir.

Akran ve dijital zorbalığın ergenler üzerindeki etkileri nelerdir?

Akran ya da dijital zorbalığa maruz kalan gençlerde kaygı, depresyon, içe kapanma, öz güven kaybı, uyku ve yeme bozuklukları gibi belirtiler görülebilir. Uzun süreli zorbalığa maruz kalınması, okul başarısında düşüşe, sosyal izolasyona ve hatta kendine zarar verme eğilimlerine yol açabilir. Bu nedenle, zorbalığın erken fark edilmesi ve uygun biçimde müdahale edilmesi hayati önem taşır.

Aileler nelere dikkat etmeli?

• Çocuğunuzun duygularını küçümsemeyin, onu dinleyin.
• “Bu kadar abartma” yerine “Seni anlıyorum, birlikte çözebiliriz” demek, güven ilişkisini güçlendirir.
• Sosyal medyada mahremiyet ayarlarını birlikte gözden geçirin.
• “Paylaştıkların kalıcıdır” mesajını sık sık hatırlatın.
• Dijital ortamlarda geçirilen zamanı kontrol etmek yerine anlamaya çalışın: Çocuğunuz nerede, kimlerle, ne amaçla vakit geçiriyor.

Eğitimciler nelere dikkat etmeli?

• Sınıf ortamında empati, saygı ve hoşgörü kavramlarını vurgulayan etkinlikler düzenleyin.
• Zorbalık olaylarında sadece mağdura değil, tanık öğrencilere de destek olun.
• Tanık olan öğrenciler “tarafsız” kalmak yerine olayı bildirmeye teşvik edilmelidir.
• Okulda zorbalıkla mücadele politikası oluşturulmalı ve öğrencilere net biçimde anlatılmalıdır.
• Rehberlik servisi ile koordineli çalışarak düzenli farkındalık seminerleri düzenlenebilir.

Unutmayın: Sessizlik onay değildir!

Zorbalık “çocukça davranış” değildir; ciddi psikolojik izler bırakabilir. Sessiz kalmak, farkında olmadan zorbalığı güçlendirir. Her ergenin kendini güvende hissettiği bir ortam, sağlıklı gelişimin temelidir. Ailelerin ve öğretmenlerin ortak amacı, gençlerin empati kurabilen, saygılı iletişim becerileri gelişmiş, duygusal açıdan dayanıklı bireyler olarak yetişmelerini sağlamaktır.

Dr. Öğretim Üyesi Laden Jaferi 

Bayındır Söğütözü Hastanesi Pediatri Uzmanı