Evhamlı Anne Sendromu!

Çok haklısınız, dünya tehlikelerle dolu ve her güne olumsuz haberlerle başlıyorsunuz ama çocuğunuzu korumak nereye kadar elinizde? Evhamlı bir anne çocuğuna da kendine de dünyayı dar edebiliyor.

Yeni doğan bir bebeği her türlü tehlikeden korumak isteyen annenin kaygı hali o kadar normal ki! Ama bu da bir yere kadar kabul edilebiliyor. Bebek büyüyüp annenin kanatları altından başını uzatmaya başladığında yavaş yavaş sınırları esnetmek ve onun kendi kanatları ile uçmasına izin vermek gerekiyor. Aksi takdirde hayat hem sizin için hem onun için zorlaşıyor, tehlikelerden korumak istediğiniz yavrunuz ileride kaygı ile başa çıkamayan, kendine güvenini kaybetmiş ve dış dünyadan korkan bir yetişkin olabiliyor.

Evhamlı olma hali ne anlama geliyor?
Evham, bir kaygı halidir. Zihninizden geçen, uzaklaştıramadığınız olumsuz düşünceler olarak tanımlayabiliriz. Kaygı halinin bizim için yararlı olduğu durumlar da vardır ancak her şeyin fazlası zarar olduğu gibi kaygının da fazlası zararlı olabiliyor.

Annelerde evhamlı olma haline sık rastlanıyor mu?
Annelerde gebelik ve doğumla birlikte ortaya çıkan hormonal değişiklikler söz konusu olduğu için evham da artıyor. Altyapısında kaygı olan bir kişi, anne olup bebeğin sorumluluğunu alınca kaygısı çoğalabiliyor. Çevreden gelen baskılar da bu hali arttırabiliyor. Ancak geçmişte hiç kaygı yaşamayan bir kadın, anne olduğunda kaygılı olmayacaktır diyemeyiz. Ancak düşük doğum ağırlığı olan bebekler, kıymetli bebek dediğimiz geç ve yardımcı yöntemlerle sahip olunan bebekler de kaygı halini arttırabiliyor.

Evhamlı anne neler yapar?
Çocuğa uyarıları çok daha fazladır. “Dışarı çıkma otomobil çarpar” , ”Üzerini giy, üşütürsün” gibi uyarıları sürekli tekrarlarlar. Evhamlı anneye göre dışarıda hep risk vardır. Çocuğun evden çıkması bile bir risktir. Zihninde hep olumsuz düşünceler vardır ve sürekli bunları kurgular. Olumsuz olumsuzu çağrıştırır, kaygı kaygıyı arttırır. Üstelik kaygı bulaşıcıdır. Çocuğun kişiliği rol model olarak aldığı kişiye göre gelişir ve kaygılı annenin çocuğunun zihninde de bir süre sonra “Dış ortam benim için tehlikeli, hep çok dikkat etmeliyim” düşüncesi oluşur. Çocuk bu kaygı ile büyür. Evhamlı annelerin kendi annesine bakıldığında onun da kaygılı olduğu görülebilir.

Bu yaklaşımın çocuk üzerinde kalıcı etkisi olur mu?
Tabii ki çocuğun hayata bakışı sadece bu durumun etkisi ile oluşmaz, ancak bu annelerin çocukları, ilerleyen yaşamlarında etraftan hep tehlike geleceğini düşünür. Olumlu konularda da kaygı düzeyleri yüksek olur. Üç yaşından itibaren başlayan bireyselleşme süreçleri olumsuz etkilenir ve daha bağımlı olurlar. Çocuğa fırsat verilmediği için annesi olmadan bir şey yapamayacağını düşünür, kendine güveni azalır. Kaygı hayatımızda zaman zaman başarıyı da getirdiği için dozunda olmalıdır. Ancak bu çocuklar kaygı ile baş etmekte zorlanırlar.

Anne evhamlı, baba değilse neler olabilir?
Baba eğer anne kadar evhamlı değilse çatışmalar ortaya çıkar. Çocuk da zamanla bu çatışmalara katılır. Anne tarafından kısıtlandıkça babadan izin almaya başlar. Anne ve baba arasında açık noktaları bulup istediğini yaptırmaya çalışır. Oysa çocuğa bir konuda izin verilecekse de ortak karar alınmasını öneririz. Diğer taraftan hem anne hem baba kaygılı ise çocuk üzerindeki olumsuz etkisi de artar.

Uzm. Dr. Esra Uğurlu Koçer
Bayındır İçerenköy Hastanesi ve Bayındır Levent Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı